– Venta kalde blikk og spisse skuldre

TEKST: Kristoffer Støylen Refvik:

For seks år sidan flytta eg frå Raudeberg, ei bygd med eit innbyggjartal på underkant av 700 personar. Bygda ligg i havgapet ved Stadt i Sogn og Fjordane, ein forblåst plass kor vindkast på 30 meter i sekundet er kvardagskost.  Eg har vert innom ein og anna tettstad før eg enda opp i Trondheim, kor eg har budd sidan hausten 2012.

I sosiologien har vi to begrep som er utvikla av Ferdinand Tönnies, Gemeinschaft og Gesellschaft, som handlar om korleis ein kan forstå dei forskjellige relasjonane mellom menneske i mindre samfunn, i kontrast til menneska i større samfunn. Desse omgrepa har eg tenkt mykje på, og for å vere ærleg, veit eg ikkje om dei nødvendigvis står i stil med mitt tilfelle.

I mindre samfunn skulle ein finne gemeinschaft, ei betegning av nære og følelsesmessige bånd mellom menneske, som ein gjerne finn i familien og blant vener. I større samfunn skulle ein finne gesellschaft, som pregast av lause og upersonlege bånd mellom menneske, som ein gjerne finn på ein marknad. Tönnies meinte at menneska i byane fyrst og fremst såg på kvarandre som byttepartnarar som forsøkte å dra økonomisk nytte av kvarandre.

Når eg flytta til byen burde eg altså vente meg kalde blikk og spisse skuldre, i kontrast til den varme bygda eg kom frå. Om folk prøvde å prate med meg, var det nok for å bytte varer eller dra økonomisk nytte frå meg, og følelsesmessige bånd kunne eg sjå langt etter. Berre grå dagar i boligblokker, kor ingen eigentleg brydde seg om kvarandre. Likevel er det ikkje sånn eg opplev det. Tvert i mot.

Eg kjem til ein by som tar i mot meg med åpne armar. Utan retningssans og ‘’byvett’’ var eg nemleg avhengig av å spørre alle (!!) om vegen, i alle strøk, i alle situasjonar, på alle tider av døgnet. På Raudeberg finnast det nemleg berre to vegar: Den vegen du er på veg, og den vegen du kom frå. Eg spurte nok folk i eit aldersspenn frå 13 til 70 år om vegen hit og dit, og eg kan ikkje huske at nokon av dei var uvenlege, og ikkje skulle dei ha pengar for å vise meg vegen heller.

Etter kvart fekk eg meg vener i byen. Eg veit dette kjem til å høyres rart ut, men heller ikkje desse har vert ute etter å dra nytte av min økonomiske kapital. Ikkje har dei prøvd å selje meg noko, og ikkje har dei prøvd å lure meg heller. Sjølvsagt er det vanskeleg å gå igjennom Nordre Gate uten å bli stoppa av Røde Kors, Amnesty og Leger Uten Grenser, men det er jo tross alt personar som vil verda godt. I kontrast til bygda støter eg også på ein og anna tiggar som spør om ein femkroning, men ein kan jo ikkje klandre desse heller. Kanskje kan størrelsen på byen forklare det varme miljøet, den er jo tross alt så komprimert at ein fort møter på kjende berre ved å gå på butikken.

Misforstå meg rett, eg har sjølvsagt tette og personlege bånd i heimbygda også. Likevel opplev eg mange samleledd i byen som eg saknar på bygda: Fleire kulturelle arrangement som samlar folk, interessegreiner som mobiliserar dei interesserte, muslimar som slår fredsring rundt jødiske synagogar og åpne menneske på uteplassar som er interesserte i å møte nye menneske.

Bygde-Norge har jo også sine fellesarenaer sjølvsagt, ein finn døme på gemeinschaft heime også. Det er til dømes godt oppmøte når skulemusikken har basar, og ikkje minst når det er dans i samfunnshuset. Eg saknar også frisk luft, spektakulær natur og andre bygdelige aktivitetar i samfunnshuset, men varme menneske og personlege bånd finn eg i byen også. I alle fall denne. Kanskje har eg vert heldig, eller opplev du det same i byen din også?